Tarihin büyülü dünyasına adım attığımızda, sadece tarihi olayları, geçmişi ve kişilikleri incelemekle kalmayız, aynı zamanda onları anlamlandırmak için tarihe yardımcı bilim dalları da kullanılır. Bu yardımcı bilim dalları, tarihçilerin sıkça başvurduğu araştırma yöntemleridir ve tarihi olayları dolaylı yoldan veya doğrudan anlamamıza yardımcı olurlar. Bu tarihe yardımcı bilim dalları şöyle ayrışır: Coğrafya, Arkeoloji, Kronoloji, Diplomasi, Heraldik, Etnografya, Nümizmatik, Paleografi, Filoloji, Epigrafi.
Tarihe Yardımcı Bilim Dalları: Coğrafya
İlk olarak göz atacağımız yardımcı bilim dallarının başında coğrafya geliyor. Coğrafya, tarih olayları mekânsal olarak inceleyerek, nedenlerini ve sonuçlarını anlamamıza yardımcı olabilen bilim dallarındandır. Örneğin, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetme stratejisi veya Amerika’nın keşfi gibi olayları, coğrafyanın etkisini gözlemleyerek anlayabiliriz.
Arkeoloji
Arkeoloji, tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar insanlık tarihini yeniden keşfetmemize yardımcı olan bir çeşit bilim dalıdır. Arkeologlar, toprak altında .çeşitli incelemeler yaparak, geçmiş medeniyetlerin kalıntılarını ortaya çıkarırlar. Dünyanın bir çok bölgesinde, çeşitli yerlerde yapılan kazılarda, arkeologlar daha önce hiç bilinmeyen antik heykeller, savaş aletleri veya gizli mezarlar keşfedebilirler. Kim bilir, belki de bir gün torbalarımızı tozlu kazma ve küreklerle doldurup, antik bir hazinenin peşinden koşarız…
Kronoloji ve Diplomasi
Kronoloji ve diplomasi, tarihi olaylar boyunca çok önemli roller oynamıştır. Kronoloji, olayların zaman içindeki sıralamasını inceleyen bir bilim dalıdır ve tarihi olayları belirli bir zaman çizelgesine oturtarak anlamamıza yardımcı olur. Bu yüzden kronoloji, diplomatik ilişkilerin evrimini ve devletler arasındaki etkileşimlerin gelişimini anlamak için çok önemli bir araçtır.
Diplomasi ise; tarihe yardımcı bilim dallarından biri olarak devletler arasındaki ilişkileri düzenleyen, sorunları çözmeye ve uluslararası barışı korumaya yönelik gibi olayları içeren bir süreçtir. Diplomatik ilişkiler genellikle elçilikler, konsolosluklar ve uluslararası toplantılar aracılığıyla yürütülür. Bu süreçler, ülkeler arasındaki anlaşmazlıkları çözmek, ticaret ilişkilerini geliştirmek ve uluslararası işbirliğini sağlamak için kullanılır.
Tarihe Yardımcı Olan Diğer Bilim Dalları
Heraldik, tarih boyunca kullanılan armaların, amblemlerin ve sembollerin incelendiği bir bilim dalıdır. Her zırhlı şövalye, tahtının altında oturan kral veya hala odasının kapısına isimsiz bir asalet simgesi asan komşunuzun arması, heraldik ile ilgilenmemizi gerektirir.
Etnografya, insan gruplarının kültürlerini ve yaşam tarzlarını araştırır. Antropoloji, insana dair bir bilim dalı olurken, etnografya antropolojinin bir dalı olarak insanların geleneklerini, ritüellerini ve yaşam biçimlerini tetkik eder. Başka bir deyişle, etnografya, tarihçilere araştırma sürecinde ilginç insanlarla tanışma fırsatı sunar.
Nümizmatik, paranın tarihini ve üretim süreçlerini inceler. Eskiden madeni paraların veya şimdi kripto para birimlerinin asıl kullanım alanıyla ilgilenen nümismatikçiler, damga, şekil ve maddeleri inceleyerek para tarihine ışık tutarlar.
Tarihe yardımcı bilim dalları arasından biri olan Paleografi, eski el yazmalarını okumak ve transkriptlerini hazırlamak için kullanılan bir yardımcı bilim dalıdır. İyi bir paleograf, eski dönemlere ve belgelere dair bir kaynak bulduğunda, anlamını çözmek için bir şifre çözer gibi çalışır. Hatta bazen öylesine ufak bir harf farkı, büyük bir tarih döneminin anlamını değiştirebilir.
Tarihçilerin sık sık başvurduğu bir diğer yardımcı bilim dalı ise filolojidir. Filoloji, eski dilleri inceleyerek, tarihçilere orijinal metinlere erişim sağlar. Bir tarihçi, eski bir belgeyle karşılaştığında, filolojik becerilerini kullanarak onu okuyabilir ve anlayabilir.
Son olarak epigrafi, mezar taşlarını ve anıtları okuyarak ve çözerek tarihi olayları anlama sürecidir. Epigrafi, tarihi mezarlıklar, anıtlar ve tabletler araştırılarak gerçekleştirilir.
Tarihe Yardımcı Bilim Dalları hakkındaki yazımızın sonuna geldik, eğer buraya kadar okudusuysanız teşekkür ederiz, iyi okumalar dileriz. Diğer yazılarımıza web sitemizden ulaşabilirsiniz.
